Fruitbomen

Hoe snoei ik een fruitboom?

Fruitbomen zijn een echte aanwinst voor elke tuin, groot of klein. In de lente een heerlijk geurende bloesem in fraaie tinten van roze naar wit. En in de nazomer een heerlijke oogst. Denk aan een appelboom, perenboom of een pruimenboom. Niets kan de smaak en beleving van eigen oogst evenaren!

Waarom fruitbomen snoeien? 

Een fruitboom vraagt onderhoud. Niet veel, maar jaarlijks de juiste boomverzorging kan al veel schelen. Kun je fruitbomen niet gewoon gewoon laten groeien zoals andere bomen in de natuur? Dat kan zeker, maar bomen die niet worden gesnoeid raken snel uitgeput onder de vruchtlast. Takken gaan afhangen, nieuwe scheuten blijven zwak en vaak ontstaat er een (te) dichte kroon. 

Het snoeien van een fruitboom bevordert de vruchtkwaliteit en zorgt voor gezonder blad. Naast de rassenkeuze, voldoende plantafstand en enige verzorging draagt de juiste snoei er toe bij dat de bomen gezonder zijn, langer meegaan en productief blijven. 

Fruitbomen die niet gesnoeid worden, groeien vaak van nature heel sterk de hoogte in. Alle verzorging, vooral het oogsten, wordt daardoor een stuk moeilijker omdat je overal een ladder bij nodig hebt. 

Ook zijn te dichte boomkronen gevoeliger voor schimmelziekten. Dat komt doordat de bladeren langer nat blijven bij vochtig weer. Omdat schimmelsporen warmte en vocht nodig hebben om te groeien, ontstaat er in een dichte kroon een grotere kans op aantasting door schimmelziekten zoals meeldauw, schurft, loodglans, vruchtboomkanker e.d.

Verschillende soorten van snoeien

De vorm van een fruitboom wordt geleidelijk opgebouwd uit stam, gesteltakken en vruchthout. Om dit te bereiken pas ik verschillende vormen van snoeien toe:

• Begeleidingssnoei: snoeien van jonge bomen zodat er een goede kroon opgebouwd wordt met het gewenste eindbeeld.

• Vormsnoei: snoei met als doel het gewenste model te krijgen of te houden van de gehele boom.

• Correctie- of onderhoudssnoei: het dunnen van te dicht opeenstaande en overtollige takken; het verwijderen van kruisende takken, ziek en dood hout.

• Spoorsnoei: het snoeien om spoorvorming te stimuleren en het dunnen van oude sporen, met name toegepast bij leifruit.

• Verjongingssnoei: het geheel terugsnoeien van afgedragen takken na de vruchtdracht om de vorming van een nieuwe scheut te stimuleren.

Door vanaf het moment van planten jonge fruitbomen te snoeien (begeleidingssnoei en vormsnoei) blijft de fruitboom licht van structuur. In een goed opgebouwde kroon ontwikkelt zich vruchthout langs de stam en de takken tot onderaan toe. Bij een niet gesnoeide fruitboom zit het vruchthout vaak alleen boven in de kroon. Dat betekent minder opbrengst en lastig plukken. 

Daarnaast hebben niet gesnoeide bomen meestal last van z.g. ‘beurtjaren’: het ene jaar is de oogst enorm veel en het volgende jaar zit er bijna geen fruit aan de boom. 

Snoeien doet groeien (én bloeien)

Een bekend gezegde en het is waar. Vaak wordt gedacht dat een boom in toom gehouden kan worden door flink te snoeien. Dat is echter niet waar. Door flink te snoeien gaan fruitbomen sterk reageren met veel nieuwe sterke uitlopers (zoals 'waterloten'). Eigenlijk net het tegengestelde effect van hetgeen je wil bereiken. Dat komt doordat het gedeelte onder de grond (de wortels) niet meer in balans is met het gedeelte boven de grond (takgestel).

Balans in een fruitboom

Elke boom is anders en de kunst is om de juiste balans tussen rust en groei in de boom te vinden. Met een regelmatige snoei en boomverzorging op de juiste manier is dat te bereiken. Zo neemt het herstellen van een boom meerdere seizoenen (meestal twee of drie) in beslag, waarbij je elk seizoen een slag maakt zonder de balans tussen groei en snoei teveel te verstoren. Als er in één seizoen teveel van de boom wordt gesnoeid, ontstaat er een disbalans met buitensporig veel hergroei van takken (reactiehout). Dan kun je in de volgende winter weer opnieuw beginnen met snoeien.

Snoeien is geen wondermiddel

Ondanks dat er een aantal voordelen zijn, moet het snoeien van een fruitboom niet gezien worden als een wondermiddel. Rassen die gevoelig zijn voor schurft, zullen ondanks goed snoeien, toch nog wel eens aangetast worden.

Een ander misverstand is dat de oogst groter zal worden. De opbrengst wordt niet groter, eerder kleiner. De vruchtkwaliteit zal wel aanzienlijk toenemen. Dus minder vruchten, maar die vruchten zijn wel van beduidend betere kwaliteit (groter en zoeter doordat ze beter kunnen afrijpen).

Dunnen van oudere fruitbomen 

In veel tuinen staan oudere fruitbomen die lang geleden zijn gesnoeid. Andere fruitbomen hebben wel een jaarlijkse snoeibeurt gehad, maar op een manier die niet het gewenste resultaat opleverde. De takken zijn bijvoorbeeld jaarlijks meer geknot en zien er daardoor uit als een soort omgekeerde bezem (z.g. ‘bezemsnoei’ of 'kapstoksnoei'). 

Een ideale boomvorm creëren is dan niet meer mogelijk. Flink dunnen in de kroon kan dan nog wel voor betere vruchtkwaliteit leiden, maar soms is het zelfs beter een slecht gesnoeide boom te rooien en opnieuw te beginnen. 

Oudere, sterk verwaarloosde kronen kunnen niet in één keer worden gedund, omdat de resterende takken anders te sterk gaan reageren met veel nieuwe aangroei (waterloten). Zulke bomen kunnen beter in twee of drie opeenvolgende winters (en zomers) gesnoeid worden waarbij de nadruk eerst ligt op de bovenkant: de kroon en de hoogte van de boom. 

Verjongen van oudere fruitbomen 

Fruitbomen die nauwelijks nog nieuwe scheuten vormen, of waarvan de vruchten klein blijven, kunnen best ‘verjongd’ worden. Daarbij wordt met name het vruchthout verjongd, maar de vuistregel is ‘eerst dunnen, dan inkorten’. 

Soms is het voldoende om alle kroondelen licht te snoeien, maar meestal is krachtiger ingrijpen beter. Dan wordt de kroon in zijn geheel een kwart tot een derde teruggebracht. Dat houdt in dat zowel de stamverlenging als de gestel- en zijtakken krachtig tot in het oude hout worden teruggenomen. Langs deze oude takken zal zich dan nieuw vruchthout ontwikkelen, maar dat duurt wel enkele seizoenen.

Hulp bij het snoeien? Meer weten?

Heeft u fruitbomen of -struiken in uw tuin die gesnoeid moeten worden? Bijvoorbeeld een appelboom, perenboom, pruimenboom, kersenboom, abrikozenboom of een druivenstruik? Boomverzorging? Graag grotere vruchten met meer smaak?

Ook als u andere vragen heeft over fruitbomen: neem gerust contact op.